Accueil
Ἀρχαία Τέχνη. Ὁ Ἡνίοχος τῶν Δελφῶν
Ἕνα ἀπὸ τὰ εὐρήματα - ἀριστουργήματα πού βρέθηκαν στὰ ἐρείπια τῶν Δελφῶν εἶναι ὁ περίφημος Ἡνίοχος, ξεχωριστὸ στολίδι τῶν ἔργων τέχνης πού ἐκτίθεται στὸ Μουσεῖο τῶν Δελφων. Ὁ Ἡνίοχος πέρα ἀπὸ τὴν περίοπτη θέση πού κατέχει στὸ Μουσεῖο τῶν Δελφῶν, συγκαταλέγεται ἀνάμεσα στὰ ἀριστουργήματα τῆς Ἀρχαίας ἑλληνικῆς καὶ παγκόσμιας τέχνης. Ὁποία θέση π.χ. ἔχει ὁ Ἑρμῆς τοῦ Πραξιτέλους, ἢ ἡ Ἀφροδίτη τῆς Μήλου, ἀνάλογη θέση ἔχει καὶ ὁ Ἡνίοχος τῶν Δελφῶν.
Ἂς δοῦμε ὅμως τί ἀκριβῶς ἦταν ὁ Ἡνίοχος. Ὁ Ἡνίοχος, καθὼς ἡ ἴδια λέξη δηλώνει (Ἡνίοχος=αὐτὸς πού ἔχει, αὐτὸς πού κρατάει τὰ ἡνία, τὰ χαλινάρια) ἦταν μία μορφὴ μεγαλύτερης σύνθεσης, πού παρίστανε ἕνα τέθριππο ἅρμα. Ἡ σύνθεση, μὲ μεγάλη πιθανότητα, εἶχε ὡς ἑξῆς: τέσσερα ἄλογα σύρουν τὸ ἅρμα πού ἐπάνω του ἦταν δύο ἀναβάτες, ὁ Ἡνίοχος καὶ ὁ ἀναθέτῃς τοῦ ἀφιερώματος. Δύο παιδιὰ δεξιὰ καὶ ἀριστερά, κρατοῦν τὰ ἡνία τῶν ἐξωτερικῶν ἀλόγων καὶ ὁδηγοῦν τὸ ἅρμα, γιατί ἡ ἁρματοδρομία ἔχει τελειώσει καὶ τὸ ἅρμα ἔχει νικήσει. Ὁ Ἡνίοχος φορᾷ στὸ κεφάλι τὴν ταινία τοῦ νικητῆ. Ὁ Ἡνίοχος, νικητὴς πιά, περνάει σιγὰ μπροστὰ ἀπὸ τὸ πλῆθος πού ἀλαλάζει. Ἀπ’ ὅλο αὐτὸ τὸ ὑπέροχο σύμπλεγμα βρέθηκε μόνο ὁ Ἡνίοχος. Ὁ Ἡνίοχος στητὸς καὶ σχεδὸν ἀκίνητος, φοράει τὸ χιτῶνα πού τυπικὰ φοράγαν οἱ ἡνίοχοι. Εἶναι ψηλὸς 1,80μ. καὶ ὁ χιτῶνας του ζώνεται στὴ μέση ἐλαφρά, ἀνασυρμένος πρὸς τὰ πάνω, ὥστε νὰ σχηματισθοῦν πλούσιες κούφιες πτυχὲς πάνω ἀπὸ τὴ ζώνη.
Τὸ κάτω μέρος τοῦ χιτῶνα πέφτει σὲ ἁδρὲς καὶ βαθιὲς κάθετες πτυχές. Στὸ λαιμὸ τὸ φόρεμα σχηματίζει ἕνα θαυμάσιο ντεκολτέ. Ὁ χιτῶνας συγκρατιέται ἀπὸ τὸν ἀναβόλο - ταινίες πού περνοῦν σὰν τιράντες πάνω ἀπὸ τοὺς ὤμους καὶ κάτω ἀπὸ τὶς μασχάλες καὶ σταυρώνεται στὴ ράχη. Ὁ ἀναλαβος ἐμπόδιζε τὸ φόρεμα νὰ φουσκώσει - σὰν πανὶ βάρκας - ἀπ’ τὸν ἀέρα τῆς ἁρματοδρομίας. Ὅλο τὸ κάτω μέρος τοῦ κορμιοῦ ἔχει μία μνημειακὴ διαμόρφωση • τὸ κορμὶ δὲν διαγράφεται κάτω ἀπὸ τὸ χιτῶνα. Κάτω ὅμως ἀπὸ τὸ μακρὺ χιτῶνα προβάλλουν δύο γυμνὰ πόδια, πού ἀπὸ πλευρᾶς τέχνης δὲν ἔχουν τὸ ταῖρι τους. Εὐδιάκριτη εἶναι ἡ φλέβα τοῦ χεριοῦ πού κρατάει τὰ ἡνία, δεῖγμα δύναμης καὶ σιγουριᾶς γιὰ τὴ νίκη. Στὸ κεφάλι του φοράει τὴν ταινία. Εἶναι ἡ ταινία τῆς νίκης. Κάτω ἀπὸ τὴν ταινία, γύρω ἀπὸ τὰ αὐτιά, μία τοῦφα μακρῶν, λεπτῶν ἰούλων γλυστράει μὲ ἄφταστη χάρη πρὸς τὸ σβέρκο καὶ τὰ μάγουλα. Ὁ λαιμὸς δυνατός. Ἡ μύτη κοντὴ καὶ στενή, τὰ μάτια ἀμυγδαλωτά, μάτια στοχαστικά, πλαισιωμένα ἀπὸ ἔντονα βλέφαρα,- ἀνάμεσα στὶς βλεφαρίδες, πού εἶναι ἀπὸ ἔνθετα ἐλάσματα, ὁ βολβὸς ἀπὸ σμάλτο καὶ δύο κύκλοι ἀπὸ ὄνυχα διαφορετικοῦ χρώματος γιὰ τὴν ἴριδα.
Ἡ ὅλη του στάση σεμνή. δὲν ὑπάρχει στὴν ὄψη του τὸ ἀρχαϊκὸ μειδίαμα πού χαρακτηρίζει τοὺς κούρους τῆς ὕστερης ἀρχαϊκῆς τέχνης. Ὁ ἀγῶνας ἔχει τελειώσει καὶ ὁ Ἡνίοχος ἤρεμος ἀπολαμβάνει τὶς ἐπευφημίες τοῦ πλήθους καὶ χαίρεται τὴ νίκη του. Ὅπως τονίσαμε στὴν ἀρχή, τὸ ἔργο ἀποτελεῖ μνημεῖο - ἀριστούργημα τῆς παγκόσμιας τέχνης. Δυστυχῶς δὲν ξέρουμε ποιὸς εἶναι ὁ δημιουργὸς -τεχνίτης του, οὔτε γνωστὸς εἶναι ὁ τόπος καὶ ὁ χρόνος τοῦ ἔργου. Μᾶλλον ἀνάγεται στοὺς κλασσικοὺς χρόνους, τότε πού ἡ τέχνη ἔφτασε στὸ μέγιστο βαθμὸ τελειότητας.
Ἀθανάσιος Χατζηιωαννίδης
