Η Καθολική Θρησκεία μπορεί μόνο αυτή να εμποδίσει τέτοιες υποταγές συνείδησης, αλλά από το 1789 η θρησκεία δεν ασκεί πια θετική επίδραση στα δύο τρίτα του πληθυσμού της Γαλλίας. Γι΄ αυτό οι χωριάτες, που είναι πολύ ξύπνιοι άνθρωποι, και τους οποίους ώθει να μιμηθούν τους άλλους η κακομοιριά, στην κοιλάδα των Αιγκ έφθαναν σ΄ ένα φρικτό σημείο πέσιμου της ηθικότητας. Τη κυριακή πήγαιναν δήθεν στην εκκλησία, αλλά έξω απ΄ αυτήν, γιατί έδιναν πάντα εκεί ραντεβού, από συνήθεια, για τα ψώνια και τα πράγματά τους.
Τώρα πρέπει να υπολογίσουμε όλο το κακό πού έκανε η παραμέληση και η ξενοιασία του παλιού Αστεριού της Βασιλικής Ακαδημίας της Μουσικής. Η δεσποινίδα Λαγκέρ είχε, από εγωισμό, προδώσει το συμφέρον των κατεχόντων, όλων τους εκτεθειμένων στο μίσος των μη κατεχόντων. Από το 1792 όλοι οι ιδιοκτήτες της Γαλλίας αισθάνθηκαν αλληλέγγυοι. Δυστυχώς! Δεδομένου ότι οι φεουδαρχικές οικογένειες, λιγότερες από τις μπουρζουάδικες, δε συνειδητοποίησαν την αλληλεγγύη μεταξύ τους, ούτε το 1400, υπό το Λουδεβίκο ΙΒ', ούτε το 1600, υπό τον Καρδινάλιο Ρισελιέ, μπορούμε λογικά να νομίσουμε πως , παρά τις φιλοδοξίες του δεκάτου ενάτου αιώνα ως προς την Πρόοδο, θα είναι πιο ενιαίοι οι Μπουρζουάδες απ΄ ό,τι ήταν οι Ευγενείς;
La Religion Catholique a seule le pouvoir d'empêcher de semblables capitulations de conscience; mais depuis 1789, la religion est sans force sur les deux tiers de la population, en France. Aussi les paysans, dont l'intelligence est très éveillée, et que la misère pousse à l'imitation, étaient-ils, dans la vallée des Aigues, arrivés à un état effrayant de démoralisation. Ils allaient à la messe le dimanche, mais en dehors de l'église, car ils s'y donnaient toujours, par habitude, rendez-vous pour leurs marchés et leurs affaires.
On doit maintenant mesurer tout le mal produit par l'incurie et par le laisser-aller de l'ancien Premier Sujet du Chant à l'Académie royale de Musique. Mademoiselle Laguerre avait, par égoïsme, trahi la cause de ceux qui possèdent, tous en butte à la haine de ceux qui ne possèdent pas. Depuis 1792, tous les propriétaires de France sont devenus solidaires. Hélas! si les familles féodales, moins nombreuses que les familles bourgeoises, n'ont compris ler solidarité ni en 1400 sous Louis XI, ni en 1600 sous Richelieu, peut-on croire que, malgré les prétentions du 19ème siècle au Progrès, la Bourgeoisie sera plus unie que ne le fut la Noblesse?
Encore un texte après celui-ci, Hélène, et le chapitre sera fini.
Accueil
