Rebetiko

J'ouvre un fil dédié à la traduction de vieilles chansons de Rebetiko. J'en ai déjà postée une ailleurs que je déplace ici. (Et moi j'ai rajouté les illustrations musicales Elpida)

Γλυκοβραδιάζει κι ο ντουνιάς

Στίχοι:
Απόστολος Χατζηχρήστος, Σμυρνιωτάκι
Μουσική:
Απόστολος Χατζηχρήστος, Σμυρνιωτάκι
1. Απόστολος Χατζηχρήστος, Σμυρνιωτάκι & Κική Αγγελοπούλου
https://www.youtube.com/watch?v=JU85Cujz4xA
2. Χαρούλα Αλεξίου
https://www.youtube.com/watch?v=xE7Aq6H4bQI

Γλυκοβραδιάζει κι ο ντουνιάς
αμέριμνος γλεντάει
την ώρα που ο Χάροντας
την πόρτα μου χτυπάει Ι Δις

Φίλοι, αδέλφια, συγγενείς
κάνουν για να με σώσουν
μα μπρος στο θάνατο σκορπούν
τρέχουν για να γλιτώσουν Ι Δις

Απελπισμένος κι άδικα
βοήθεια γυρεύω
μονάχος με το Χάροντα
ανέλπιστα παλεύω Ι Δις

TRADUCTION

La nuit tombe doucement et le monde
insouciant fait la fête
tandis que la mort
frappe à ma porte (bis)

Amis, frères et sœurs, parents
tentent de me sauver
Mais devant la mort ils se dispersent
ils courent pour s'échapper( bis)

Désespéré et vainement
je demander de l'aide
seul avec la mort
Je me bats sans espoir (bis)

Θέλω βαριά να κοιμηθώ

Στίχοι:
Γιάννης Κυριαζής, Καμπούρης
Μουσική:
Γιάννης Κυριαζής, Καμπούρης
https://www.youtube.com/watch?v=aB5VHub2kmw


Θέλω βαρειά να κοιμηθώ
τα μάτια μου να κλείσω
για πάντα να ξεκουραστώ
να μην ξαναξυπνήσω

Απ΄ τη ζωή βαρέθηκα
όλα τα `χω μισήσει
και η φτωχή μου η καρδιά
για πάντα έχει κλείσει

Αν κοιμηθώ μην με ξυπνάς
γλυκά νανουρισέ με
και τελευταία πια φορά
σκύψε και φίλησέ με

TRADUCTION
Je veux m’endormir lourdement
fermer mes yeux
afin de me reposer pour toujours
pour ne plus me réveiller

Je m’ennuie de la vie
J’ai tout haï
et mon pauvre cœur
est fermé pour toujours

Si je m’endors, ne me réveille pas
Berce-moi lentement
Et pour la dernière fois
Penche-toi et embrasse-moi

Bonne traduction gipsi– Je préférai pour la correction qu’il y ait un couplet grec suivi de la traduction – puis l’autre avec sa traduction et ainsi de suite

Cette traduction me pose problème
j'ai traduit quelques couplets et quelques bouts des autres mais je ne comprends vraiment pas tout
SI vous voulez bien m'aider et compléter

Δυο μάγκες μες στη φυλακή,
τα βάλαν με τον Διαυθυντή.
Τον αέρα να του πάρουν,
κι ότι θέλουν για να κάνουν.

Deux mecs à la prison
ils s'en sont pris au directeur
pour l'intimider
et puis faire de lui ce qu'ils veulent

Βάρα μάγκα το μπουζούκι,
κι άσε το μαστουρουλούκι.
Θέλω η πενιά να κλαίει,
και τα ντέρτια μου να λέει.

Joue, mec du Bouzouki
et laisse tomber le tuyau du narghilé
je veux que l'accord pleure
et qu'il raconte ma douleur

Κι απ΄ τα σίδερα σαν βγω,
μάγκα θα σου ξηγηθώ.
Θε να ψήσω τη μικρούλα,
να στα κουβαλάει ούλα.

?

Θα σου στείλω και μαυράκι,
μέσ΄ απ΄ του Καραϊσκάκη.
Πρόσεξε μην την τσιμπήσουν,
και στη Σήμανση την κλείσουν.

Je vous enverrai aussi un "petit noir"
?
Faîtes attention qu'elles ne piquent pas
et qu'elles ne ferment pas l'identification


Θα σου στείλω στ΄ όνομά σου,
τέλια για το μπαγλαμά σου.
Μη μιλάς και κάνε μόκο,
θα σου ξηγηθώ μπαγιόκο.

J'enverrai à ton nom
des cordes pour ton baglama
ne parles pas et ?
?

La difficulté ici c’est qu’il s’agit non seulement d’un certain argot avec des formes désuètes mais aussi mélangé d’idiome –pour certains mots je ne sais pas si ce sont des fautes d’orthographe ou si c’est lié au dialecte (Pont Euxin je présume)


Διαυθυντή -normalement c’est - Διευθυντή -
Κι απ΄ τα σίδερα σαν βγω, -sortir des fers - veut dire de prison
μάγκα θα σου ξηγηθώ. Mec on en discutera
Θε να ψήσω τη μικρούλα, - le sens peut être de séduire ou convaincre - τη μικρούλα – le jeune fille
να στα κουβαλάει ούλα. Ούλα normalement signifie gencive – mais dans certains dialectes (pont Euxin – Asie- Mineure) c’est l’équivalent de όλα -

Μη μιλάς και κάνε μόκο - ne parle pas et tais-toi
Μπαγιόκο - c’est l’argent – je ne sais pas trop les termes français argot - je crois- pognon ou cognon – si je trompe ne riais pas pour mon français car je ne le pratique plus guère.

Ok merci pour toutes ces informations
Après avoir récapituler voilà ce que ça donne. il y quelques phrases qui n'ont pas vraiment de sens?

https://www.youtube.com/watch?v=JFyDdEGKuqM

Δυο μάγκες μες στη φυλακή,
τα βάλαν με τον Διαυθυντή.
Τον αέρα να του πάρουν,
κι ότι θέλουν για να κάνουν.

Deux mecs à la prison
ils s'en sont pris au directeur
pour l'intimider
et puis faire de lui ce qu'ils veulent

Βάρα μάγκα το μπουζούκι,
κι άσε το μαστουρουλούκι.
Θέλω η πενιά να κλαίει,
και τα ντέρτια μου να λέει.

Joue, mec du Bouzouki
et laisse tomber le tuyau du narghilé
je veux que l'accord pleure
et qu'il raconte ma douleur

Κι απ΄ τα σίδερα σαν βγω,
μάγκα θα σου ξηγηθώ.
Θε να ψήσω τη μικρούλα,
να στα κουβαλάει ούλα.

Quand je sortirai de prison,
Mec, on  discutera
de séduire la jeune fille
qu'elle porte tout.

Θα σου στείλω και μαυράκι,
μέσ΄ απ΄ του Καραϊσκάκη.
Πρόσεξε μην την τσιμπήσουν,
και στη Σήμανση την κλείσουν.

Je vous enverrai aussi un "petit noir"
Depuis la place Karaiskakis
Faîtes attention qu'elles ne piquent pas
et qu'elles ne ferment pas l'identification (ou marquage?)


Θα σου στείλω στ΄ όνομά σου,
τέλια για το μπαγλαμά σου.
Μη μιλάς και κάνε μόκο,
θα σου ξηγηθώ μπαγιόκο.

J'enverrai à ton nom
des cordes pour ton baglama
ne parles pas et tais toi
On causera pognon

J'abandonne la précédente pour une autre:
Το μινόρε της ταβέρνας ( Τα βλαμάκια )

https://www.youtube.com/watch?v=oPmva_o_rds

Στίχοι:
Πάνος Τούντας
Μουσική:
Πάνος Τούντας
1. Στράτος Παγιουμτζής, Τεμπέλης & Νότα Καλλέλη, Μυτιληνιά
2. Αλεξάνδρα

Μες στην ταβέρνα τα βλαμάκια βρε παιδιά
ο καθένας και ένα πόνο έχει στην καρδιά
ο ένας λιώνει και πονεί για μια μελαχρινή
κι άλλος τραγουδά για μια ξανθή
μπουζουκάκι με διπλοπενιά
για τα μάτια της τα γαλανά

Les gars, à l'intérieur de la taverne Vlamakia(?)
Tout le monde a une douleur au coeur
L'un fond et souffre pour une petite brune
Un autre chante pour une blonde
en pinçant les cordes du bouzouki
pour ses yeux bleus

Ταβερνιάρη κέρνα κέρνα μας κρασί
κάθισέ κοντά μας και γλέντησε κι εσύ

Tavernier, sers, sers nous du vin
Assieds toi près de nous et amuse-toi

Για το χατίρι μιας μικρής
έγινα μάνα μου μπεκρής
έγινα μάνα μου μπεκρής
για το χατίρι μιας μικρής

Pour l'amour d'une petite
Ma mère, je suis devenu ivrogne
ma mère je suis devenu ivrogne
Pour l'amour d'une petite.

Για το χατήρι μιας μικρής
έγινα μάνα μου μπεκρής
έγινα μάνα μου μπεκρής
για το χατίρι μιας μικρής

Pour l'amour d'une petite
Ma mère, je suis devenu ivrogne
ma mère je suis devenu ivrogne
Pour l'amour d'une petite.

Το καπηλειό - 1948

https://www.youtube.com/watch?v=vcy5f3HSuqg

Στίχοι:
Γιώργος Μητσάκης
Μουσική:
Γιώργος Μητσάκης

Η νύχτα είναι παγερή
και σιγοψιχαλίζει
κι απ’ την απέναντι γωνιά
το καπηλειό
το καπηλειό φωτίζει

La nuit est glaciale
et il pleut tout doucement
Depuis l'angle opposé,
le bistro
le bistro l'éclaire

Κι ένας απένταρος μπεκρής
έξω απ’ το ταβερνάκι
συλλογισμένος κάθεται
στο χαμηλό
στο χαμηλό πορτάκι

Et un ivrogne sans le sou
hors de la petite taverne
est assis, songeur,
devant la petite porte basse,
basse

Θέλει να μπει κι αυτός εκεί
να άρχισει και να πίνει
μα είναι φτωχό το καπηλειό
και βερεσέ
και βερεσέ δε δίνει

Il voudrait bien y rentrer
pour commencer à boire
Mais la taverne est fauchée
et ne lui fait plus crédit
plus crédit

παλιοζωή, ψεύτη ντουνιά
Στίχοι:
Απόστολος Χατζηχρήστος, Σμυρνιωτάκι
Μουσική:
Απόστολος Χατζηχρήστος, Σμυρνιωτάκι

https://www.youtube.com/watch?v=he-VZTi6Trg

Μαράθηκε η καρδούλα μου
μ`αυτή την αδικία
παλιοζωή, ψεύτη ντουνιά
και παλιοκοινωνία.

Mon coeur est déprimé
de cette injustice
Vieille vie, monde menteur,
et vieille société

Πάψε καρδιά μου να πονάς,
να λιώνεις μ`αγωνία
για τον παλιόκοσμο να κλαις,
την παλιοκοινωνία.

Cesse mon coeur de me faire mal
de me faire fondre d'agonie
pour que tu pleures le vieux monde
la vieille société

Αγάπησα και πόνεσα,
η φτώχεια είν`αιτία,
παλιοζωή, ψεύτη ντουνιά
και παλιοκοινωνία.

J'ai aimé et souffert
la misère en est la cause
Vieille vie, monde menteur
et vieille société

Sur la chanson Το μινόρε της ταβέρνας ( Τα βλαμάκια )- les points à corriger sont


Georges Karaiskakis était un révolutionnaire grec pendant l'époque de l'intendance du pays mais c'est aussi un nom de rue comme dans la chanson ici
Σήμανση- Service de police responsable de l'identification (empreinte des doigts )

Je verrai à un autre moment pour les autres chansons

Je n'ai pas bien compris, qu'est ce qu'il faut modifier?

Je vous enverrai aussi un "petit noir"
?
En français a la place du point d'interrogation il faut mettre qu'il passera par la rue Kareskakis

et qu'elles ne ferment pas l'identification (ou marquage?)
Au service de police, section des identifications (je ne sais pas exactement le terme en français, il faut poser la question a un Francais)

Allez, ça fait un baille donc je me relance, avec les illustrations musicales cette fois
Comme il y a sûrement quelques coquilles ou parties mal traduites, j'éditerai au fur et à mesure des corrections que vous apporterez.

Αλανιάρα απ’ τον Πειραιά - 1935

Στίχοι:  Μάρκος Βαμβακάρης, Φράγκος
Μουσική:  Μάρκος Βαμβακάρης, Φράγκος
Μάρκος Βαμβακάρης
Στέλιος Βαμβακάρης

Κάθε βράδυ θα σε περιμένω
κι όπου θες εσύ θα σε πηγαίνω
Θέλω από `σε να μ’ αγαπήσεις, αλανιάρα,
την φλόγα της καρδιάς μου να μου σβήσεις

Chaque soir je t'attendrai
et que tu me fasses aller où tu veux
je veux que tu m'aimes, libertine
que tu éteignes la flamme de mon coeur


Γιατί θες μικρό να αναστενάζω
μάγκικο, βρισιές να σ’ αραδιάζω
Μια που λες πως είσαι απ’ τον Περαία, αλανιάρα,
να ξηγιέσαι μάγκικα κι ωραία
Μια που λες πως είσαι απ’ την Αθήνα
να ξηγιέσαι μάγκικα και φίνα

Pourquoi veux tu que je pousse un petit soupir
Mec, tu jures pour que je t'alignes
Puisque tu dis être du Pirée, libertine
que tu t'expliques magiquement et joliment
Puisque tu dis être d'Athènes
que tu t'expliques magiquement et chouettement


Κάθε βράδυ ραντεβού μαζί μου
κι όλο εσένα θ’ αγαπώ πουλί μου
Έλα πάψε πια μη με παιδεύεις, αλανιάρα,
κι από `μένα έχεις ό,τι γυρεύεις

Chaque soir de rendez vous avec moi
et tout ce que j'aime en toi mon oiseau
allez arrête de m'en faire voir, libertine
de moi tu auras ce que tu demandes

Bonne traduction !! Retour en force, je vois .

C'est sûr que c'est bon? Parce que j'ai tout de même l'impression que y' a des bouts qui signifient pas grand chose.
Surtout ce couplet me pose des soucis:

Γιατί θες μικρό να αναστενάζω
μάγκικο, βρισιές να σ’ αραδιάζω
Μια που λες πως είσαι απ’ τον Περαία, αλανιάρα,
να ξηγιέσαι μάγκικα κι ωραία
Μια που λες πως είσαι απ’ την Αθήνα
να ξηγιέσαι μάγκικα και φίνα


De plus j'ai l'impression que dans la chanson le deuxième vers est plutôt:
"και οπου θελω εγω θα σε πιγαινω"
contrairement à ce qui est indiqué sur le site stixoi.info

Le parlé des Rebetika est de l’argot grec désuet aujourd’hui – je suis incapable de dire cela français - je me base sur une approximation surtout je ne pratique pratiquement plus le français sur Homère seulement

και όπου θέλω εγώ θα σε πηγαίνω -on peut traduire par - et que je te fasse aller ou je veux -ou encore selonle cas - et que je te mène par le bout du nez

Je poursuis.
Là encore il y a quelques passages que je n'arrive pas à traduire (voir points d'interrogation)

Πέντε μάγκες στον Περαία - 1935      


Στίχοι:  Γιάννης Εϊντζιρίδης, Γιοβάν Τσαούς
Μουσική:  Γιάννης Εϊντζιρίδης, Γιοβάν Τσαούς
Αντώνης Καλυβόπουλος
Manolis Dimitrianakis

Πέντε μάγκες στον Περαία
πέρναγαν απ’ τον τεκέ
ένας είπε απ’ την παρέα
πα να πιούμε ένα αργιλέ

Cinq gars au pirée
passent par la fumerie
un de la bande dit
allons fumer un narghilé

Μπήκαν μέσα να φουμάρουν
φώναξαν τον τεκετζή
φτιάξε ένα αργιλέ αφράτο
με Περσίας τουμπεκί

Ils entrent à l'intérieur pour fumer
appellent le proprio
prépare nous un narghilé moelleux
avec du tabac de Perse (Iran)

Γειάσου Αντωνάκη μου λεβέντη!

A toi mon brave petit Antonis

Δύο τάλαρα τον δίνεις
τρία θα πληρώσουμε
αν η γκλάβα μας γεμίσει
θα σε προτιμήσουμε

Tu lui donnes deux pièces de 5 drachmes
Nous en payerons trois
s'il remplit notre carafon
nous te préfèrerons

Φούμαραν και ήταν τζούρα
φώναξαν τον τεκετζή
δεν κατάλαβαν μαστούρα
ήταν σκέτο τουμπεκί

ils fumèrent et prirent une tafe
appelèrent le patron
ils ne se sentaient pas défoncés
le tabac était naturel

Γειάσου Γιοβάν Τσαούς !

A toi Gioban Tsaous

Εσύ νόμιζες πως έχεις
τίποτα κορτάκηδες
ούτε πιτσιρίκια έχεις
μήτε και πρεζάκηδες

Tu crois n'être
rien qu'un tombeur
Alors que tu n'as pas de gamins
ni de drogués

Πάμε `κεί στου Κουνελάκη
έχω ζούλα ναργιλέ
πάμε μάγκες να τον πιούμε
να μην πάμε στον τεκέ

Allons au Kounelaki (lapereau)
j'y ai en cachette un narghilé
mecs allons fumer
n'allons plus à la fumerie

Εσύ νόμιζες πως έχεις
τίποτα κορτάκηδες
ούτε πιτσιρίκια έχεις
μήτε και πρεζάκηδες

Tu crois n'être
rien qu'un tombeur
Alors que tu n'as pas de gamins
ni de drogués

Αν θα κλείσουν τους τεκέδες
Περαιά Κρεμυδαρού
τότε πια θα κουβαλάω
στην σπηλιά την κουρελού

S'ils ferment les fumeries
à Kremudarou au pirée
alors là j'emporterai
le tapis dans la caverne.

Όοοπα!

Opa

Voici quelques explications

Κορτάκηδες - ce sont ceux qui flirtent avec toutes les femmes

Et toi tu croix être un
Don juan (peut-être ca va mieux en français)
Alors tu n’as même pas des gamin(e)s (comme c’est neutre ça peut être des garçons ou des filles de jeune âge)
Ni même des drogués

Κουνελάκη ici est peut-être un endroit
Περαιά Κρεμυδαρού c’est lieu au Pirée

Ok merci pour les explications
La chanson m'a l'air complet du coup

J'ai préféré mettre "tombeur" à la place de Don Juan

A demain pour une nouvelle traduction

Parfait!!!

Voici une autre chanson que j'aime beaucoup
j'ai peur de faire des contresens dans le dernier paragraphe à cause des doubles négations
Et puis il y a quelques points d'interrogation par ailleurs.

Όταν καπνίζει ο λουλάς  


Στίχοι:  Γιώργος Μητσάκης
Μουσική:  Γιώργος Μητσάκης
1. Γιώργος Μητσάκης & Γιώργος Μανησαλής
2. Στράτος Παγιουμτζής, Τεμπέλης & Κώστας Καπλάνης

Stelios Vamvakaris - la meilleur version



Όταν καπνίζει ο λουλάς
εσύ δεν πρέπει να μιλάς.
Κοίταξε τριγύρω οι μάγκες
κάνουν όλοι, κάνουν τουμπεκί.

Quand le narguilé fume
il ne faut pas que tu parles
regarde les mecs tout autour
ils font tous, il font silence

Άκου που παίζει ο μπαγλαμάς
και πάτα αργιλέ για μας.
Σα θα γίνουμε μαστούρια,
θα ‘μαστε πολύ προσεχτικοί.

écoute le baglamas jouer
et passe (?) nous le narguilé (ou " et fais marcher le narguilé")
que nous soyons défoncés
nous serons très prudents

Κανένα μάτι μη μας δει
και μας μπλοκάρουν δηλαδή.
Να μη βρούνε καμιάν αιτία
και μας πάνε όλους φυλακή.

Que personne ne nous voit
Et qu’on ne nous arrête pas
Afin qu’ils ne trouvent pas un argument
Pour nous mettre tous en prison

Τουμπεκί est un mot turc - sur un dico d’argot l’expression désuète - κάνω τουμπέκι =faire silence - En tout cas en Grèce quelqu’ un qui utilise ces mots ne sera pas compris

Pour le dernier couplet
Κανένα μάτι μη μας δει - que personne ne nous voit (espionne - regarder )
Et qu’on ne nous arrête pas (par la police)
Afin qu’ils ne trouvent pas un argument
Pour nous mettre tous en prison

D'accord. Décidément c'est bourré d'argot le rebetiko
Merci encore pour tout ça et je modifie directement dans le corps du message précédent.

Je dirai que l’argot grec descend directement des rebetika - Le grec n'a pas un argot proprement dit comme le français qui est pratiquement une lague à part

Ici à part derviche et Sakaflias qui demandent quelques explications (que je ne suis pas capable de donner) y'a pas de problème

Στα Τρίκαλα στα δυο στενά    


Στίχοι:  Βασίλης Τσιτσάνης
Μουσική:  Βασίλης Τσιτσάνης
https://www.youtube.com/watch?v=_Ve9ARvRZqs

Στα Τρίκαλα στα δυο στενά
σκοτώσανε το Σακαφλιά
σκοτώσανε το Σακαφλιά
στα Τρίκαλα στα δυο στενά

A Trikala, entre deux ruelles
on a tué Sakaflias
on a tué Sakaflias
à Trikala entre deux ruelles

Τέτοιο ντερβίσικο παιδί
το κλαίμε όλοι μας μαζί
το κλαίμε όλοι μας μαζί
τέτοιο ντερβίσικο παιδί

Ce gars de la classe d'un derviche (?)
on le pleure tous ensemble
on le pleure tous ensemble
Ce gars de la classe d'un derviche

Δεν τον ξεχνάμε βρε παιδιά
το φίλο μας το Σακαφλιά
το φίλο μας το Σακαφλιά
δεν τον ξεχνάμε βρε παιδιά

Les gars on ne l'oubliera pas
notre ami le Sakaflias
notre ami le Sakaflias
les gars on ne l'oubliera pas